Publiczna fascynacja prawdziwą przestępczością doprowadziła do powstania niekończących się seriali dokumentalnych, podcastów i teorii w mediach społecznościowych poświęconych haniebnym zbrodniom i zabójcom. Ale kiedy dochodzenie toczy się w czasie rzeczywistym, ta obsesja — zwłaszcza gdy w grę wchodzą detektywi internetowi — może mieć ponure konsekwencje dla prawdziwych ludzi.
Ostatnio morderstwo czwórki studentów University of Idaho, których znaleziono zasztyletowanych w budynku położonym poza kampusem miasteczka uniwersyteckiego Moscow, w Idaho, stały się wylęgarnią dezinformacji z wieloma teoriami spiskowymi i „detektywami” amatorami analizującymi sprawę w mediach społecznościowych. Na TikToku hashtag „Morderstwa w Idaho” – i jego liczne wersje – zebrał ponad miliard wyświetleń, a tysiące użytkowników publikuje aktualizacje i prosi o odpowiedzi.
Chociaż głośne sprawy mogą przyciągnąć uwagę niezbędną do przedstawienia nowych wskazówek i dowodów, mogą również narazić na niebezpieczeństwo niewinnych ludzi i być przyczyną szerzącej się dezinformacji.
Fałszywe teorie, prawdziwi ludzie
Rebecca Scofield, profesor na University of Idaho, została oskarżona przez użytkowniczkę platformy TikTok Ashley Guillard o udział w morderstwach w Idaho w serii filmów opublikowanych w Internecie. Scofield mówi, że rozpowszechniane na jej temat kłamstwa spowodowały obawy o bezpieczeństwo jej rodziny.
Guillard, samozwańcza jasnowidz, która wykorzystuje swoje zdolności „do rozwiązywania zagadek”, powiedziała swojej grupie ponad 115,000 obserwujących, że Scofield była romantycznie związana z jedną z ofiar i współpracowała z inną osobą, aby popełnić te morderstwa. Opublikowała na ten temat ponad 50 nagrań wideo.
Pisemne prośby o zaprzestanie takiej działalności były ignorowane, nawet po tym, jak policja aresztowała podejrzanego w sprawie i postawiła mu zarzuty. Scofield była zmuszona wystąpić na drogę sądową, powołując się na emocjonalny stres, wywołany publiczną uwagą nakierowaną przez Guillard.
Chociaż użytkownicy oglądający jej najnowsze nagrania, zaczęli w końcu apelować, żeby przestała publikować filmy o Scofield, poprzednie posty, w których Guillard zniesławiała Scofield, zgromadziły co najmniej 2.5 miliona polubień, jak wynika z pozwu.
W oświadczeniu dla TIME prawniczka Scofield, Wendy Olson, stwierdziła, że „te nieprawdziwe stwierdzenia stwarzają problemy dotyczące bezpieczeństwa profesor i jej rodziny. Pogłębiają również traumę, jakiej doświadczają rodziny ofiar, i podważają wysiłki organów ścigania mające na celu znalezienie osób odpowiedzialnych i udzielenia odpowiedzi rodzinom i opinii publicznej”.
Chociaż Scofield jako jedyny podjęła kroki prawne, kilka innych osób związanych ze sprawą zostało oskarżonych online. Guillard oskarżyła również byłego chłopaka jednej z ofiar - Kaylee Goncalves - o udział w przestępstwie. „Nie tylko stracił miłość swojego życia” – powiedziała jego ciotka w rozmowie z „New York Post”, ale „pół Ameryki” również uważa, że może być odpowiedzialny za morderstwa.
Sąsiad czwórki studentów University of Idaho również został niesłusznie oskarżony przez użytkowników mediów społecznościowych. Powiedział, że ludzie byli „bezlitośni” w zdobywaniu informacji o jego życiu osobistym, a sam nosi teraz ze sobą broń, dającą mu „dodatkowe poczucie bezpieczeństwa”.
Dwie strony medalu
David Schmid, profesor nadzwyczajny filologii angielskiej na Uniwersytecie w Buffalo College of Arts and Sciences, mówi, że publiczne zainteresowanie głośnymi sprawami może z pewnością przyciągnąć uwagę i nowe informacje, które mogą pomóc śledczym w rozwiązaniu sprawy, ale wiąże się to również z wysokimi kosztami.
W sprawie morderstw w Idaho Guillard jest tylko jedną z wielu osobistości internetowych, które zdecydowały się postawić oskarżenia z niewielkimi lub żadnymi dowodami.
9 grudnia, na kilka tygodni przed aresztowaniem 28-letniego Bryana Kohbergera w związku z morderstwami, lokalna policja wydała oświadczenie o napływie informacji krążących w Internecie, mówiąc, że „monitoruje aktywność online” związaną ze sprawą i jest „świadoma dużej ilości rozpowszechnianie plotek i dezinformacji, a także nękania i zastraszania potencjalnie zaangażowanych stron”.
„Każdy, kto angażuje się w groźby lub nękanie osobiście, online lub w inny sposób, musi zrozumieć, że może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej” – napisano w poście na Facebooku.
Nie oznacza to, że każde zaangażowanie w prawdziwe przestępstwo jest szkodliwe. Osoby postronne, które przebywały w miejscach pobytu Gabby Petito na chwilę przed jej zniknięciem we wrześniu 2022 r., przesłały zdjęcia i filmy przedstawiające ich interakcje z zaginioną i pomogły policji zawęzić poszukiwania, co ostatecznie doprowadziło do znalezienia jej ciała.
A w sprawie morderstwa w Idaho lokalny departament policji poinformował, że do 30 grudnia otrzymał od społeczności ponad 19,000 informacji i wskazówek, które przyczyniły się do aresztowania Bryana Kohbergera, według CBS News. Policja nadal prosi o kontakt osoby, które mogą posiadać informacje w tej sprawie.
Obywatelskie śledztwo w sprawie prawdziwej zbrodni może mieć niebezpieczne skutki. Telewizyjne seriale dotyczące zbrodni są kręcone przez doświadczonych dziennikarzy, którzy podjęli kroki w celu sprawdzenia faktów i udostępnienia informacji w sposób minimalizujący szkody. Jednak TikTokerzy i inni użytkownicy mediów społecznościowych często nie mają podstaw do swoich twierdzeń. Jednak dzięki ponad 1 miliardowi użytkowników TikTok są w stanie dotrzeć do ogromnej liczby ludzi.
Schmid ostrzega, że ogromna ilość informacji, do których ludzie mają dostęp na co dzień, często generuje dezinformację na skalę, którą trudno jest powstrzymać, gdy już się rozkręci. A ponieważ brakuje zaufania do tradycyjnych arbitrów informacji, takich jak prasa i władze, ludzie czują, że mają równe prawo do komentowania i własnego śledztwa.
Media społecznościowe powinny być odpowiedzialne za usuwanie fałszywych oskarżeń i dezinformacji w przypadkach takich jak morderstwa na Uniwersytecie w Idaho - uważa Schmid. „Oczywiście skala problemu jest tak duża, że nigdy nie uda się go całkowicie wyeliminować. Ale myślę, że w przypadkach takich jak ten, gdzie wyrządzane szkody są tak rażące, myślę, że odpowiednia reakcja tych mediów jest bardzo ważna".
jm
