Pandemia koronawirusa odpowiedzialna jest za rekordową liczbę zgonów na całym świecie, powodując spadek średniej długości życia. Wcześniej po wydarzeniach określanych jako „wstrząsy śmiertelności”, takich jak epidemia grypy z 1918 roku czy dwie wojny światowej, niektóre kraje dochodziły do siebie w ciągu jednego czy dwóch lat. Ale szok po pandemii dalej jest widoczny w wielu miejscach świata.
W badaniu opublikowanym 17 października w Nature Human Behavior dokonano przeglądu trendów średniej długości życia w 29 krajach w 2021 r., opierając się na wcześniejszych danych, które naukowcy przeanalizowali od 2020 r., i stwierdzono, że COVID-19 nadal odpowiadał za większość spadku oczekiwanej długości życia w 2021 r. Jednak te straty w średniej długości życia spowodowane pandemią zanikają w niektórych krajach o stosunkowo wysokim odsetku szczepień i odporności wywołanej infekcją, które przyczyniają się do niższej liczby zgonów związanych z COVID-19. Cztery kraje w Europie Zachodniej – Belgia, Francja, Szwajcaria i Szwecja – w pełni przywróciły średnią długość życia swojej populacji do poziomu sprzed pandemii, a cztery inne prawie to zrobiły, podczas gdy inne kraje nie odnotowały dodatkowych strat w 2020 r. w porównaniu z 2021 r. Ale Stany Zjednoczone i 11 innych krajów, w tym wiele z Europy Wschodniej, nadal odnotowują nadmierną śmiertelność.
Powody różnic między krajami mają związek z tym, jak odporne okazały się ich systemy opieki zdrowotnej w walce z koronawirusem, przytłoczone rekordową liczbą pacjentów. Odnosi się to również do podstawowych trendów zdrowotnych, które istniały w nich jeszcze przed pandemią.
Ponieważ Covid-19 szczególnie mocno uderzył w osoby w wieku 60 lat i starsze, kraje, które odzyskały równowagę, to te, które najszybciej obniżyły nadmierną śmiertelność w tej populacji dzięki udanym kampaniom szczepień i możliwości zapewnienia leczenia przeciwwirusowego i intensywnej opieki. Belgia, która wykazała najbardziej imponujące ożywienie ze wszystkich badanych krajów, była szczególnie silna w tych obszarach; w przypadku osób w wieku 60 lat i starszych wskaźniki oczekiwanej długości życia spadły o około rok w 2020 r., ale wzrosły o około 10 miesięcy w 2021 r., niemal wracając do poziomów z 2019 r.
Stany Zjednoczone poprawiły również wskaźniki dotyczące śmiertelności wśród osób starszych w 2021 r., ale wzrost ten został zrekompensowany wzrostem zgonów wśród młodszych populacji, w tym z powodu przemocy z użyciem broni i przedawkowania opioidów. Oprócz zgonów spowodowanych przez Covid-19, zgony związane z innymi chorobami przewlekłymi, takimi jak otyłość i cukrzyca typu 2, również nadal rosły, utrzymując wysoką śmiertelność wśród populacji w wieku produkcyjnym. Ogólnie rzecz biorąc, średnia długość życia w USA spadła o ponad dwa lata podczas pandemii w porównaniu do poziomów z 2019 roku.
W Europie Wschodniej utrzymujące się straty w średniej długości życia są prawdopodobnie spowodowane nadwyrężonymi systemami opieki zdrowotnej, które wciąż nie podniosły się po przytłaczającym skutkach pandemii, mówi Jonas Scholey, naukowiec z Instytutu Maxa Plancka ds. badań demograficznych i współautor artykułu. „Wcale nie jestem optymistycznie nastawiony do tego, jak szybko systemy opieki zdrowotnej mogą się regenerować po szoku, którego doświadczyły w ciągu ostatnich 2.5 roku. Mam tu na myśli również ludzi w systemie opieki zdrowotnej; niektórzy zrezygnowali, a inni cierpią z powodu wypalenia, co ma wpływ na możliwości systemów opieki zdrowotnej”.
Jest jeszcze za wcześnie, aby określić, jak duży wpływ pandemia będzie miała na przewidywaną długość życia w dalszej perspektywie. Na tym etapie niemożliwe jest również oszacowanie wpływu opóźnionej opieki zdrowotnej na schorzenia takie jak rak i choroby serca, które mogą ostatecznie wpłynąć na śmiertelność. Eksperci oczekują, że konsekwencje pominięcia lub niepodjęcia leczenia z powodu Covid-19 pojawią się w trendach śmiertelności i oczekiwanej długości życia w ciągu najbliższych kilku lat.
jm
