Kluczem do zdrowego starzenia się jest utrzymanie bystrego umysłu. A niektóre z najlepszych strategii obrony przed demencją, udarem, a nawet depresją wieku późnego sprowadzają się do naszych codziennych nawyków.
„Możesz znacznie zmniejszyć ryzyko poprzez wybory dotyczące stylu życia” - mówi dr Jonathan Rosand, neurolog i współzałożyciel McCance Center for Brain Health w Massachusetts General Hospital.
Rosand i jego współpracownicy opracowali sposób oceny i monitorowania zdrowia mózgu za pomocą 21-punktowej skali zwanej wynikiem opieki nad mózgiem (brain care score). Wynik pomaga ludziom zrozumieć znaczenie codziennych nawyków — takich jak sen, dieta i ćwiczenia. Obliczenie własnego wyniku zajmuje około pięć minut. Więcej informacji znajdziesz tutaj.
„Każdy z nas ma sporą kontrolę” – mówi Rosand.
Według raportu komisji Lancet około 40% przypadków demencji można by zapobiec lub opóźnić, zajmując się 14 modyfikowalnymi czynnikami ryzyka. Nawet osoby z genetycznymi czynnikami ryzyka mogą na tym skorzystać. Pytanie, które często słyszy Rosand, brzmi: „Doktorze, co mogę zrobić, żebym nie zachorował na demencję tak jak mój ojciec, brat czy siostra?”.
Aby obliczyć wynik opieki nad mózgiem, oceniasz siebie pod kątem kilkunastu różnych czynników ryzyka, od diety, spożycia alkoholu, palenia, snu i ilości ćwiczeń. Twoje ciśnienie krwi, poziom cukru we krwi, cholesterol i wskaźnik masy ciała są również uwzględniane. Czynniki społeczne i emocjonalne są również wplecione, w tym poczucie celu, radzenie sobie ze stresem i więzi społeczne. Każda odpowiedź jest oceniana punktowo, a im wyższy wynik, tym lepiej.
Kilka badań pokazuje, że wysoki wynik w zakresie opieki nad mózgiem wiąże się ze znacznie niższym ryzykiem choroby. Na przykład badanie opublikowane w Frontiers in Psychiatry wykazało, że każdy pięciopunktowy wzrost wyniku w zakresie opieki nad mózgiem wiązał się z 33% niższym ryzykiem depresji w późnym wieku i 27% niższym ryzykiem złożonym demencji, udaru i depresji.
Badanie uzupełniające opublikowane w tym miesiącu w czasopiśmie Neurology, w którym uczestnicy zostali podzieleni na grupy według ryzyka genetycznego, wykazało, że wyższy wynik był powiązany z niższym ryzykiem chorób mózgu, w tym demencji i udaru, nawet wśród osób, które odziedziczyły zwiększone ryzyko genetyczne tych chorób.
„Dobrą wiadomością jest to, że jeśli wprowadzasz zdrowe zachowania, jesteś o wiele bardziej chroniony przed demencją niż gdybyś ich nie robił” — mówi autor badania dr Christopher Anderson, szef Oddziału Udarów i Chorób Naczyniowych Mózgu w Brigham and Women's Hospital. „Chodzi o to, aby odejść od idei determinizmu genetycznego, w którym ludzie czują, że nie mogą nic zrobić ze swoim ryzykiem, i zamiast tego podkreślić, jak potężne mogą być zdrowe wybory”.
Rosand i Sheth twierdzą, że ludzie nie powinni traktować wyniku opieki nad mózgiem jako testu, który można oblać. „Bardzo niewiele osób może uzyskać idealny wynik” — mówi Sheth. „Celem jest uzyskanie jak najlepszego wyniku i monitorowanie go w czasie”.
Wynik ten w dużym stopniu pokrywa się z wynikami Life's Essential 8 Amerykańskiego Towarzystwa Kardiologicznego, które obejmują kluczowe środki mające na celu poprawę zdrowia serca. To ma sens, mówi dr Helen Lavretsky, geriatryczna psychiatra integracyjna z UCLA, ponieważ coraz bardziej oczywiste jest, że wiele rzeczy, które są dobre dla naszego serca, są również dobre dla naszego mózgu.
I nigdy nie jest za wcześnie, aby skupić się na zapobieganiu. „Im wcześniej zaczniesz, tym lepiej” — mówi Lavretsky.
jm
