Część z podjętych decyzji już opisaliśmy wcześniej w osobnych artykułach, jednak w ciągu kilku godzin od zaprzysiężenia prezydent Donald Trump podpisał znacznie więcej rozporządzeń dotyczących szerokiego zakresu spraw - od granicy po architekturę budynków federalnych.
Strona internetowa Białego Domu wymienia 46 aktów prezydenckich z 20 stycznia. Pierwsze cztery to ogłoszenia dotyczące obsady różnych szczebli administracji. Spośród pozostałych 26 to rozporządzenia wykonawcze (executive orders), co stanowi rekordową liczbę, 12 to memoranda, a cztery to proklamacje. Znaczenie tych różnych rodzajów aktów prezydenckich i zakres uprawnień, jakie każde z nich niesie, nie zawsze są jasne. Wiele z nich prawdopodobnie szybko spotka się z wyzwaniami prawnymi.
Zgodnie z Konstytucją prezydent nie może tworzyć prawa, ale ma szerokie uprawnienia do kierowania sposobem egzekwowania prawa przez agencje federalne. Nie istnieje oficjalna definicja rozporządzeń wykonawczych, memorandów czy proklamacji, choć są to generalnie pisemne dyrektywy od prezydenta do urzędników i agencji rządowych, wydawane przez każdego prezydenta od czasów George'a Washingtona.
Rozporządzenia wykonawcze, nazywane również dekretami prezydenckimi, mogą być poddane przeglądowi przez sądy i mogą zostać zatwierdzone lub unieważnione przez legislaturę. Bywają też nietrwałe, ponieważ kolejny prezydent może generalnie odwołać lub zmodyfikować każde wcześniej wydane rozporządzenie wykonawcze, z którym się nie zgadza.
Oto pełna lista decyzji z 1 dnia urzędowania:
Rozporządzenie wykonawcze o uchyleniu poprzednich rozporządzeń
W tym przypadku nowy prezydent w jednym dekrecie unieważnił prawie połowę wszystkich dekretów swego poprzednika. Trump wydał rozporządzenie wykonawcze uchylające 78 rozporządzeń wykonawczych i memorandów wydanych przez administrację Bidena, z których wiele dotyczyło inicjatyw na rzecz różnorodności, równości i integracji (DEI) oraz walki z kryzysem klimatycznym. W rozporządzeniu Trumpa oskarżono administrację Bidena o "zakorzenienie głęboko niepopularnych, inflacyjnych, nielegalnych i radykalnych praktyk w każdej agencji i biurze rządu federalnego".
Rozporządzenie wykonawcze o wolności słowa
Trump wydał rozporządzenie wykonawcze, w którym stwierdził, że administracja Bidena "podeptała prawa do wolności słowa poprzez cenzurowanie wypowiedzi Amerykanów na platformach internetowych" pod pretekstem walki z dezinformacją. Rozporządzenie nakazuje Prokuratorowi Generalnemu zbadanie federalnych decyzji z ostatnich czterech lat i zalecenie odpowiednich działań naprawczych.
Rozporządzenie wykonawcze dotyczące "uzbrajania (instrumentalizacji)" działań rządu
Trump wydał rozporządzenie nakazujące Prokuratorowi Generalnemu "zidentyfikowanie i podjęcie odpowiednich działań w celu skorygowania" rzekomej "politycznie umotywowanej" działalności organów ścigania w Departamencie Sprawiedliwości, Komisji Papierów Wartościowych i Giełd oraz Federalnej Komisji Handlu. Rozporządzenie wzywa również szefa wywiadu do podobnych działań w odniesieniu do środowiska wywiadowczego.
Memorandum kończące pracę zdalną
Trump wydał memorandum nakazujące pracownikom federalnym zakończenie pracy zdalnej.
Memorandum ograniczające nowe regulacje
Nakazuje wszystkim departamentom i agencjom nieprzedstawiania żadnych nowych zasad ani dyrektyw do czasu ich przeglądu i zatwierdzenia przez szefa departamentu.
Memorandum wstrzymujące zatrudnienie federalne
Nakazuje wstrzymanie rekrutacji federalnych pracowników cywilnych. Zawiera jednak pewne wyjątki - nie dotyczy personelu wojskowego oraz stanowisk związanych z egzekwowaniem prawa imigracyjnego, bezpieczeństwem narodowym lub bezpieczeństwem publicznym.
Memorandum o "awaryjnej uldze cenowej"
Trump skierował do departamentów i agencji wykonawczych polecenie wdrożenia tzw. "awaryjnych środków ulgi cenowej" w celu obniżenia kosztów mieszkań, opieki zdrowotnej, żywności i paliw oraz tworzenia możliwości zatrudnienia dla pracowników. Dokument nie wskazuje jednak, w jaki sposób ma to być wdrożone.
Rozporządzenie o wycofaniu się z międzynarodowych porozumień klimatycznych
Decyzja ta efektywnie wycofuje USA z przełomowego porozumienia paryskiego koncentrującego się na redukcji emisji dwutlenku węgla w poszczególnych krajach.
Proklamacja ułaskawiająca uczestników zamieszek na Kapitolu 6 stycznia
Donald Trump ułaskawił wszystkich swoich zwolenników, którzy zostali oskarżeni w związku z atakiem na Kapitol USA 6 stycznia 2021 r., w którym rannych zostało ponad 100 policjantów, z wyjątkiem 14 osób, którym skrócił wyroki do czasu już odbytego.
Rozporządzenie wykonawcze opóźniające zakaz TikToka
Prezydent opóźnił o 75 dni zakaz działania należącej do Chin aplikacji TikTok, który został przyjęty przez Kongres przy szerokim poparciu obu partii i jednogłośnie podtrzymany przez Sąd Najwyższy.
Rozporządzenie o wycofaniu się ze Światowej Organizacji Zdrowia
W ten sposób wypełnił zapowiedź wyborczą o wycofaniu USA z tej międzynarodowej organizacji zdrowia.
Rozporządzenie o zatrudnianiu i zwalnianiu pracowników federalnych
Przywraca ono i zmienia rozporządzenie wykonawcze z jego pierwszej kadencji (uchylone przez Bidena), które ułatwia zatrudnianie i zwalnianie niektórych federalnych urzędników służby cywilnej, mając na uwadze lojalność wobec administracji.
Rozporządzenie o cofnięciu dostępu do informacji niejawnych
Trump wydał rozporządzenie cofające tzw. poświadczenia bezpieczeństwa (cecurity clearance) ponad czterdziestu byłym urzędnikom wywiadu, w tym swojemu pierwszemu doradcy ds. bezpieczeństwa narodowego Johnowi Boltonowi.
Memorandum o przyspieszeniu wydawania dostępu do informacji niejawnych
Nowo zaprzysiężony prezydent wskazał listę osób, którym natychmiast przyznaje się tymczasowe poświadczenia bezpieczeństwa Top Secret/Sensitive Compartmented Information (TS/SCI) na okres nieprzekraczający sześciu miesięcy. Decyzja ta należy do bardzo kontrowersyjnych, gdyż na razie nie ma pewności, czy lista ta będzie jawna.
Proklamacja ogłaszająca "stan wyjątkowy" na południowej granicy
Prezydent ogłosił "stan wyjątkowy", który wzywa personel i zasoby wojskowe do pomocy w zabezpieczeniu południowej granicy.
Memorandum o handlu
Memorandum stanowi, że należy zająć się "nieuczciwym i niezrównoważonym handlem", kierując urzędników administracji do przyjrzenia się polityce handlowej i taryfowej, w tym wymianie handlowej z Chinami.
Rozporządzenie o planach rozmieszczenia wojsk na granicy
Trump podpisał rozporządzenie wykonawcze, które efektywnie upoważnia wojsko USA do stworzenia planu rozmieszczenia wojsk na południowej granicy.
Rozporządzenie zawieszające program dla uchodźców
Rozporządzenie wchodzi w życie 27 stycznia i jest bezterminowe.
Rozporządzenie wykonawcze dotyczące obywatelstwa z tytułu urodzenia
Kończy ono przysługiwanie obywatelstwa z tytułu urodzenia w USA dla dzieci osób nieposiadających stałego, legalnego pobytu.
Rozporządzenie wykonawcze o zabezpieczeniu granicy USA-Meksyk
Trump odwołał kilka decyzji imigracyjnych z czasów Bidena, przywracając wiele własnych z pierwszej kadencji w szeroko zakrojonym rozporządzeniu wykonawczym.
Memorandum o usunięciu ochrony środowiskowej dla delty Sacramento-San Joaquin
Nakazuje ono przekierowanie wody z delty Sacramento-San Joaquin w Kalifornii do wykorzystania w pozostałej części stanu, uchylając ochronę dzikiej przyrody w tym rejonie.
Rozporządzenie rozszerzające stosowanie kary śmierci
Trump wezwał do bardziej agresywnego i szerszego stosowania kary śmierci.
Memorandum o klasycznej architekturze dla budynków publicznych
Wzywa ono do projektowania federalnych budynków publicznych w stylu respektującym "regionalne, tradycyjne i klasyczne dziedzictwo architektoniczne".
Memorandum ułatwiające zwalnianie urzędników państwowych
Urzędnicy Senior Executive Service (SES), którzy zajmują stanowiska tuż poniżej prezydenckich nominacji i korzystali z ochrony zatrudnienia, są teraz podporządkowani i odpowiedzialni wobec prezydenta, który wzywa do przenoszenia lub zastępowania członków SES, aby „optymalnie” realizować politykę administracji.
Rozporządzenie wykonawcze o energii
Szerokie rozporządzenie wykonawcze Trumpa nakazuje natychmiastowy przegląd działań agencji, które "potencjalnie obciążają" rozwój krajowych zasobów energetycznych - szczególnie "gazu ziemnego, węgla, energii wodnej, biopaliw, minerałów krytycznych i zasobów energii jądrowej". Jednocześnie wstrzymana została pomoc w rozwoju alternatywnych źródeł energii.
Rozporządzenie ogłaszające "energetyczny stan wyjątkowy"
Trump podpisał rozporządzenie wykonawcze, powołując się na potrzebę obniżenia kosztów energii jako powód zwiększenia produkcji ropy i gazu ziemnego w całym kraju.
Memorandum wstrzymujące niektóre projekty energetyki wiatrowej
Wzywa do przeglądu praktyk dzierżawy i wydawania pozwoleń dla projektów energetyki wiatrowej.
Rozporządzenie o wstrzymaniu pomocy zagranicznej USA
Wprowadza 90-dniową przerwę w amerykańskiej pomocy zagranicznej na przegląd wydatków.
Memorandum organizujące Radę Bezpieczeństwa Narodowego
Trump nakreślił strukturę, członkostwo i cel Rady Bezpieczeństwa Narodowego dla swojej administracji.
Memorandum o wycofaniu się z globalnego porozumienia podatkowego OECD
Prezydent wycofał USA z przełomowego porozumienia w sprawie uniwersalnego minimalnego podatku od przedsiębiorstw ratyfikowanego przez prawie 140 krajów.
Rozporządzenie o zaostrzeniu prawa imigracyjnego i ograniczeniu funduszy dla „miast sanktuariów”
Rozporządzenie zatytułowane „Ochrona Narodu Amerykańskiego przed Inwazją” wprowadza szereg działań mających na celu ograniczenie imigracji. Obejmuje m.in. ograniczenie funduszy federalnych dla tzw. jurysdykcji sanktuariów, przeznaczenie zasobów na budowę nowych ośrodków detencyjnych oraz utworzenie w każdym stanie grup zadaniowych Departamentu Bezpieczeństwa Krajowego, aby „wykorzystać wszelkie dostępne narzędzia do egzekwowania przepisów imigracyjnych USA”.
Rozporządzenie uchylające ochronę środowiska z czasów Bidena i promujące wydobycie zasobów na Alasce
Odwraca ono szereg ograniczeń dotyczących wiercenia i wydobycia na Alasce.
Rozporządzenie o ograniczeniu wiz dla osób z niektórych krajów
Rozporządzenie intensyfikuje weryfikację i kontrolę osób ubiegających się o wizy.
Rozporządzenie „America First” w polityce zagranicznej
Trump nakazał Sekretarzowi Stanu dostosowanie Departamentu Stanu do izolacjonistycznego podejścia Trumpa do polityki zagranicznej.
Rozporządzenie wykonawcze ustanawiające DOGE
Trump podpisał rozporządzenie wykonawcze, które zmienia nazwę U.S. Digital Service na "Departament Efektywności Rządu" kierowany przez Elona Muska.
Rozporządzenie definiujące płeć i cofające ochronę osób transpłciowych
Prezydent nakreślił federalne definicje "kobiet" i "dziewcząt" jako płci żeńskiej oraz "mężczyzn" i "chłopców" jako płci męskiej, definiując płeć męską i żeńską jako biologiczną, binarną i niezmienną.
Rozporządzenie wykonawcze o zakończeniu programów DEI
Federalne programy DEI zostały tym rozporządzeniem zlikwidowane.
Rozporządzenie wzywające do zatrudniania federalnego opartego na "zasługach"
Zakazuje zatrudniania opartego na rasie, płci czy religii, krytykując praktyki promujące różnorodność jako „nielegalną dyskryminację rasową pod pozorem 'równości.'
Rozporządzenie o uznaniu niektórych gangów i karteli za organizacje terrorystyczne
Prezydent uznał kartele narkotykowe za zagraniczne organizacje terrorystyczne, co pozwala na skorzystanie z innych praw względem nich.
Rozporządzenie wykonawcze o zmianie nazw Denali i Zatoki Meksykańskiej
Trump nakazał zmianę nazwy Zatoki Meksykańskiej na Zatokę Ameryki i przywrócenie nazwy najwyższej góry Ameryki Północnej - Denali - do jej poprzedniej nazwy, Mount McKinley, wprowadzonej w 2015 roku na prośbę stanu Alaska.
Proklamacja ograniczająca wjazd do USA
Stwierdza ona, że USA stoją w obliczu "inwazji" z powodu kryzysu migracyjnego na granicy USA-Meksyk, więc zawiesza wjazd "każdego cudzoziemca zaangażowanego w inwazję przez południową granicę Stanów Zjednoczonych". Wzywa również do "podjęcia wszelkich odpowiednich działań w celu odparcia, repatriacji lub usunięcia każdego cudzoziemca zaangażowanego w inwazję przez południową granicę Stanów Zjednoczonych".
Ta bezprecedensowa seria aktów prawnych wydanych pierwszego dnia prezydentury sygnalizuje radykalną zmianę polityki amerykańskiej we wszystkich kluczowych obszarach - od imigracji przez energetykę po prawa obywatelskie. Wielu ekspertów prawnych przewiduje, że znaczna część tych rozporządzeń spotka się z wyzwaniami w sądach federalnych, a ich ostateczny los może zależeć od interpretacji sędziów.
rj
