Mając do dyspozycji federalne fundusze i wyższe dochody stanu, gubernator J.B. Pritzker przedstawił właśnie proponowany budżet Illinois na rok 2023 o wartości $45.4 mld. Ma zadowolić większość mieszkańców stanu, co w roku wyborczym może okazać się dla niego bardzo istotne.
Chociaż nowy budżet na pewno znajdzie wielu krytyków, to urzędnicy administracji twierdzą, że jest on w pełni zrównoważony. Na pierwszy rzut oka propozycja zawiera wiele rzeczy, których trudno nie lubić - między innymi tymczasowe obniżki podatków, spłatę długu stanowego i odbudowę funduszu na wypadek nieprzewidzianych wydatków, więcej pieniędzy na szkoły podstawowe i średnie, a nawet pozytywne wiadomości na temat notorycznie niedofinansowanych stanowych systemów emerytalnych.
„Nie widzieliśmy czegoś takiego w naszym stanie od dziesięcioleci” – powiedział jeden z wyższych urzędników, który w rozmowie z dziennikarzami Chicago Business poprosił o anonimowość. „Zrobiliśmy prawdziwy postęp”.
Zniżki podatkowe, spłata zadłużenia, uzupełnienie funduszu
Zaproponowany budżet zawiera jednorazową obniżkę podatków w wysokości 1 miliarda dolarów, w tym dodatkowy rabat na podatek od nieruchomości w wysokości do $300 dla około 2 milionów właścicieli domów w Illinois. Zachowane zostałoby aż 3.5 miliarda dolarów z federalnych funduszy pomocowych na spłatę zadłużenia w stanowym funduszu dla bezrobotnych, suma ta zależna byłaby od wyniku negocjacji na temat refinansowania reszty długu.
Ale to nie wszystko.
Na przykład stanowe fundusze emerytalne, które otrzymałyby dodatkowe 500 mln dolarów ponad ustawowy poziom wydatków i zyskały na gwałtownie rosnących zwrotach z inwestycji, po raz pierwszy od lat odnotowałyby dodatni bilans przekładając zysk na kolejny rok.
Stan Illinois zakończył spłatę funduszy pożyczonych w środku pandemii, a teraz skróci swój regularny cykl spłat rachunków do około 30 dni i przeznaczy 878 milionów na pokrycie niedoborów w planach ubezpieczeniowych dla emerytów.
Stanowy fundusz rezerwowy na tzw. pochmurne dni, który został wyczerpany do zera pod rządami byłego gubernatora Bruce'a Raunera, miałby otrzymać 600 milionów dolarów w tym roku fiskalnym i kolejne 200 milionów w przyszłym.
Szkoły
Szkoły podstawowe i średnie otrzymałyby dodatkowe 498 milionów, co w sumie daje im 20.3 miliarda, w czym zawarte są fundusze federalne. Na szkolnictwo wyższe przeznaczono dodatkowe 208 milionów, podwyższając całkowitą sumę do 2.2 mld. Większość z tych pieniędzy jest zarezerwowana na granty MAP dla studentów, ale szkoły otrzymałyby 5% więcej w postaci pomocy ogólnej.
Bezpieczeństwo
Wygląda na to, że nie ma żadnej dodatkowej sumy na pomoc lokalnej policji, czego domagają się niektórzy w obu głównych partiach politycznych w Springfield. Ale budżet przewiduje wydatki na zatrudnienie 300 dodatkowych policjantów stanowych, z których większość zostałaby przydzielona do patrolowania dróg ekspresowych w rejonie Chicago.
Jest za to 454 mln. dolarów na różne programy zapobiegania przemocy, w tym 20 milionów na nowy program ochrony świadków. Większość tych pieniędzy pochodzi od rządu federalnego.
Przewiduje się, że dochody z podatków stanowych wzrosną w przyszłym roku o skromne 300 milionów dolarów - do poziomu 41.8 miliarda. Odzwierciedla to przewidywane przesunięcie wydatków konsumenckich z towarów z powrotem na usługi.
Krytyka
Republikanie szybko zaatakowali Pritzkera i jego budżet przypominając, że jeszcze niedawno nawoływał do zmiany systemu naliczania podatków dochodowych w Illinois przekonując, iż obecny system nie jest w stanie przynieść potrzebnego dla stanu dochodu.
Według krytyków tegoroczny budżet jest tak pozytywny dzięki federalnym funduszom pomocowym i temu, że mamy rok wyborczy, natomiast w momencie wyczerpania się otrzymanych pieniędzy i po wyborach rząd w Springfield wróci do pomysłów podwyżek podatków i zmian systemu podatkowego.
Największa krytyka pojawiła się - co było do przewidzenia - ze strony republikańskich kandydatów na zajmowany przez Pritzkera urząd. Jednak jedna z czołowych konserwatywnych organizacji - Stanowa Izba Handlowa stanu Illinois, wypowiedziała się stosunkowo pozytywnie na ten sam temat:
"Choć cieszy nas obrana ścieżka w kierunku stabilizacji finansowej, ważne jest, abyśmy rozumieli kontekst sytuacji fiskalnej stanu Illinois" - napisano w oświadczeniu. „Popieramy wysiłki gubernatora, aby podnieść Illinois z 49. miejsca pod względem finansowania publicznego systemu emerytalnego, ale jest wiele do zrobienia w celu osiągnięcia tego celu (…)".
Izba dodała, że obniżki podatków proponowane przez Pritzkera są ogólnie dobre – z wyjątkiem zniesienia podatku od sprzedaży benzyny, co zaszkodziłoby projektom związanym z infrastrukturą transportową. Według organizacji potrzebne są też dalsze ulgi w podatku od nieruchomości.
rj
