W listopadzie obchodzony jest Światowy Tydzień Wiedzy o Antybiotykach, ustanowiony przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) w celu zwrócenia uwagi na narastający problem oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe. Według WHO, antybiotykooporność stanowi dziś realne zagrożenie dla zdrowia publicznego na świecie.
W 2019 roku na całym świecie zmarło prawie 5 milionów pacjentów z powodu zakażeń wywołanych przez bakterie oporne na antybiotyki, z czego 1,27 miliona zgonów przypisano bakteriom opornym na wszystkie dostępne leki. Prognozy WHO są alarmujące – jeśli nie zostaną podjęte odpowiednie kroki, liczba zgonów z powodu antybiotykooporności może do 2050 roku osiągnąć nawet 10 milionów rocznie.
Ewolucja problemu antybiotykooporności
Zanim wynaleziono antybiotyki, wiele osób umierało z powodu infekcji bakteryjnych, takich jak zapalenie płuc czy zakażenia pooperacyjne. Wraz z ich wprowadzeniem sytuacja się poprawiła, jednak już wkrótce pojawiły się pierwsze bakterie oporne na działanie tych leków. Problem nie był wtedy tak palący, ale sytuacja zaczęła się gwałtownie pogarszać z powodu masowego stosowania antybiotyków. Nadużywanie tych leków pozwoliło bakteriom wykształcić mechanizmy obronne, co dziś stanowi istotne zagrożenie.
Główne źródła problemu
Nadmierne i niewłaściwe stosowanie antybiotyków to kluczowy czynnik rozwoju oporności bakterii. Problem występuje zarówno w medycynie – w ambulatoriach i szpitalach, jak i w weterynarii oraz rolnictwie, gdzie antybiotyki są często stosowane profilaktycznie lub w celu przyspieszenia wzrostu zwierząt. „Problem antybiotykooporności stale narasta, a jego skutki są odczuwalne na całym świecie” – wyjaśnia dr hab. Anna Staniszewska, prezes Fundacji Obywatele Zdrowo Zaangażowani i adiunkt w Katedrze i Zakładzie Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Co można zrobić
Eksperci są zgodni, że zwalczanie oporności na antybiotyki wymaga skoordynowanych działań na wielu poziomach. Ważne są nie tylko edukacja i kampanie informacyjne skierowane do pacjentów, ale również zmiany w sposobie przepisywania antybiotyków przez lekarzy oraz ścisła kontrola ich stosowania w przemyśle rolniczym i weterynaryjnym. Odpowiednie regulacje, które ograniczą stosowanie antybiotyków do sytuacji absolutnie koniecznych, są niezbędne dla zahamowania dalszego wzrostu antybiotykooporności.
Zachowanie ostrożności w stosowaniu antybiotyków, zarówno w medycynie, jak i w innych sektorach, może pomóc opóźnić rozwój oporności. Warto pamiętać, że antybiotyki to jedno z najcenniejszych narzędzi medycyny, które wymaga odpowiedzialnego podejścia, aby mogły służyć ludziom przez kolejne dziesięciolecia.
rj
