Zwolennicy sztucznej inteligencji często argumentują, że produkty AI mają odciążyć ludzi w radzeniu sobie z przyziemnymi zadaniami, umożliwiając im większą produktywność i kreatywność. A niewiele jest zadań bardziej przyziemnych niż podatki. Jak wynika z jednego z badań przeprowadzonych w 2022 r., indywidualny amerykański podatnik spędza około 13 godzin i wydaje 240 dolarów z własnej kieszeni na przygotowanie i złożenie jednego rocznego zeznania podatkowego – to szacunkowo 1,15 miliarda godzin spędzonych łącznie na przygotowywaniu zeznań podatkowych.
Nic więc dziwnego, że firmy podatkowe zaczęły wdrażać narzędzia oparte na sztucznej inteligencji, aby ułatwić składanie deklaracji. Firmy te argumentują, że oprogramowanie podatkowe oparte na sztucznej inteligencji może zautomatyzować powtarzalne zadania, takie jak wprowadzanie danych, przeglądanie wzorców w celu znalezienia odpowiednich ulg podatkowych, identyfikowanie potencjalnych zagrożeń związanych z przestrzeganiem przepisów i odpowiadanie na podchwytliwe pytania, jakie mogą mieć osoby składające deklaracje.
Na razie robią błędy
W tym roku jednak chatboty AI udzielały błędnych odpowiedzi na proste pytania podatkowe. Eksperci podatkowi twierdzą, że podatnicy przy składaniu zeznań w tym roku nie powinni polegać wyłącznie na narzędziach AI. Niektórzy jednak nadal przewidują, że w nadchodzących latach sztuczna inteligencja będzie miała duży wpływ zarówno na sposób składania zeznań, jak i na całą branżę podatkową.
„Tworzenie oprogramowania podatkowego w USA jest bardzo skomplikowane, żmudne i wymaga dużo kapitału i czasu” – mówi Ben Borodach, współzałożyciel i dyrektor generalny kwietnia startupu podatkowego AI.
Sztuczna inteligencja w IRS
AI już ma wpływ na podatki w samym urzędzie podatkowym. IRS jest notorycznie niedofinansowany i wolno reaguje na indywidualne pytania dotyczące zwrotów. W 2022 r. prezydent Biden przyznał IRS w ciągu dziesięciu lat 80 miliardów dolarów w ramach ustawy o ograniczaniu inflacji, która przeznaczyła fundusze na unowocześnienie technologii, aby ułatwić składanie wniosków. (Republikanie w Kongresie odzyskali jednak z tego 20 miliardów dolarów).
Jak wynika z oświadczenia IRS, środki zostały częściowo przeznaczone na rozwój botów głosowych i chatbotów, które pomogły ponad 13 milionom podatników uniknąć długiego oczekiwania na odpowiedzi na pytania. Jednakże Subodha Kumar, profesor w Fox School of Business na Temple University, testuje chatboty IRS ze swoimi studentami w Centrum Analityki Biznesowej i Przełomowych Technologii i twierdzi, że „nie są one jeszcze zbyt dobre” pod względem dostarczania użytecznych odpowiedzi w szybkim tempie. „Ale nadal nad tym pracują” – dodaje.
IRS zamierza także wykorzystać sztuczną inteligencję w audytach. Urząd podatkowy od dawna zmaga się z problemami w tym procesie: badania wykazały, że czarnoskórzy podatnicy są trzy do pięciu razy bardziej narażeni na kontrolę niż pozostali. We wrześniu IRS ogłosił, że będzie korzystać z narzędzi sztucznej inteligencji w ramach wysiłków na rzecz „przywrócenia sprawiedliwości”, wykrywania oszustw podatkowych i skupienia kontroli na osobach o wysokich dochodach.
Większość ludzi nie składa swoich podatków bezpośrednio w IRS: korzystają z oprogramowania takiego jak TurboTax i H&R Block. Ankieta przeprowadzona wśród 3 499 osób wykazała, że 58% respondentów składających wnioski online korzystało z TurboTax, a 14% z H&R Block Deluxe. Obie firmy zwróciły się do sztucznej inteligencji, aby ulepszyć swoje produkty. W zeszłym roku firma H&R Block ogłosiła nawiązanie współpracy z Microsoft i OpenAI w celu stworzenia produktów, w tym AI Tax Assist – chatbota przeszkolonego w zakresie informacji przekazywanych przez księgowych, prawników i specjalistów podatkowych H&R Block.
Ale wdrożenie nie było idealne. Reporter Washington Post odkrył, że zarówno AI Tax Assist firmy H&R Block, jak i Intuit Assist firmy TurboTax błędnie odpowiedziały na pytania dotyczące podatków. Jeff Jones, dyrektor generalny H&R Block, przyznaje, że AI Tax Assist nie zawsze daje właściwą odpowiedź. Zaznacza, że chatbot to jedna z trzech opcji udostępnianych klientom potrzebującym pomocy, obok opcji chatu na żywo i wyszukiwarki kierującej klientów do artykułów merytorycznych. „Za każdym razem, gdy coś jest robione po raz pierwszy na świecie, innowacja narażona jest na krytykę” – mówi. „Staraliśmy się zapewnić niezbędne informacje, aby konsument wiedział, na jakim etapie tego procesu tak naprawdę znajduje się ta technologia. Zanim zaczniesz polegać na odpowiedziach, chcesz mieć pewność, że uzyskasz profesjonalną pomoc”.
Jones dodaje, że klienci dzwoniący z prośbą o pomoc na ogół woleli poczekać, aż porozmawiają z człowiekiem, niż rozmawiać ze sztuczną inteligencją. Tymczasem ankieta przeprowadzona w tym miesiącu przez The American Survey wykazała, że 73% z co najmniej 23 900 respondentów twierdzi, że nie zaufałoby sztucznej inteligencji, która pomogłaby im w płaceniu podatków.
Pomaganie osobom znajdującym się w trudnej sytuacji finansowej
Code for America, organizacja non-profit skupiająca się na wprowadzaniu technologii XXI wieku do instytucji rządowych, również bada, w jaki sposób sztuczna inteligencja może pomóc potrzebującym. Code for America prowadzi program o nazwie „Get Your Refund”, w ramach którego współpracuje z wnioskodawcami o niskich i średnich dochodach w zakresie składania zeznań podatkowych w ramach wolontariatu. W 2023 r. organizacja non-profit poinformowała, że program pomógł 24 500 podatnikom w 29 stanach.
Niedawno organizacja Code for America zdała sobie sprawę, że jedną z głównych przeszkód w pomaganiu wnioskodawcom jest prosta, ale żmudna kwestia upewnienia się, że wszystkie przesłane przez nich dokumenty są prawidłowe. Obecnie organizacja non-profit zastanawia się, w jaki sposób mogłaby wykorzystać uczenie maszynowe do identyfikowania przesłanych dokumentów, oznaczania ich etykietami i ustalania, czego brakuje, zanim udzieli rzeczywistej pomocy osobie składającej zeznania. Mogłoby to odciążyć wolontariuszy, którzy wcześniej przeglądali dokumenty, aby zapewnić bardziej praktyczną pomoc. „Naprawdę interesuje nas możliwość wykorzystania nowych technologii w sposób skoncentrowany na człowieku, aby zapewnić bardziej empatyczne i godne doświadczenie” – mówi Jenn Thom, starszy dyrektor ds. analiz doświadczeń w Code for America.
Kumar podobnie wierzy, że generatywna sztuczna inteligencja może „zmienić zasady gry dla osób składających dokumenty i skrócić liczbę czynności wykonywanych przez użytkowników”. Jednak wizja, w której sztuczna inteligencja może składać za nas rozliczenia podatkowe bez wskazówek i kontroli, pozostaje odległa. „Przynajmniej przez następne pięć do siedmiu lat” – mówi Kumar – „ludzie nadal będą musieli wszystko sprawdzać”.
jm
