Lek przyjmowany przez miliony ludzi w celu kontrolowania cukrzycy może nie tylko obniżać poziom cukru we krwi.
Badania sugerują, że metformina ma działanie przeciwzapalne, które może pomóc chronić przed powszechnymi chorobami związanymi z wiekiem, w tym chorobami serca, rakiem i zaburzeniami funkcji poznawczych.
Naukowcy badający biologię starzenia się opracowali badanie kliniczne, znane jako badanie TAME, aby sprawdzić, czy metformina może pomóc w zapobieganiu tym chorobom i wydłużeniu zdrowia zdrowych, starszych osób dorosłych.
Metformina kosztuje mniej niż dolara dziennie i w zależności od ubezpieczenia wiele osób nie ponosi żadnych kosztów za lek.
„Nie wiem, czy metformina wydłuża życie ludzi, ale istniejące dowody sugerują, że tak może być” – mówi Steven Austad, starszy doradca naukowy w Amerykańskiej Federacji Badań nad Agingiem, który bada biologię starzenia.
Metforminę po raz pierwszy zastosowano w leczeniu cukrzycy w latach pięćdziesiątych XX wieku we Francji. W latach 90. FDA zatwierdziła metforminę do leczenia cukrzycy typu 2 w USA. Od tego czasu naukowcy udokumentowali kilka niespodzianek, w tym zmniejszone ryzyko nowotworów.
„To był mały szok” – mówi Austad. Metaanaliza obejmująca dane z kilkudziesięciu badań wykazała, że u osób przyjmujących metforminę ryzyko wystąpienia kilku rodzajów nowotworów, w tym nowotworów przewodu pokarmowego, nowotworów urologicznych i krwi, było niższe.
Austad wskazuje również na brytyjskie badanie, które wykazało mniejsze ryzyko demencji i łagodnego pogorszenia funkcji poznawczych wśród osób chorych na cukrzycę typu 2 przyjmujących metforminę. Ponadto istnieją badania wskazujące na poprawę wyników sercowo-naczyniowych u osób przyjmujących metforminę, w tym na zmniejszone ryzyko śmierci z przyczyn sercowo-naczyniowych.
Niezbędne badania
Choć brzmi to obiecująco, Austad twierdzi, że większość dowodów ma charakter obserwacyjny i wskazuje jedynie na związek między metforminą a zmniejszonym ryzykiem. Dowody nie wystarczają do udowodnienia przyczyny i skutku. Nie wiadomo również, czy korzyści udokumentowane u osób chorych na cukrzycę zmniejszą również ryzyko chorób związanych z wiekiem u zdrowych, starszych osób dorosłych.
„To właśnie musimy rozgryźć” – mówi Steve Kritchevsky, profesor gerontologii w Wake Forest School of Medicine i główny badacz w badaniu Tame Trial, którego celem jest lepsze zrozumienie mechanizmów i ścieżek działania metforminy w organizmie. Naukowcy chcą dowiedzieć się więcej o tym, jak metformina może pomóc w zmniejszeniu stanu zapalnego i stresu oksydacyjnego, które mogą spowalniać starzenie biologiczne.
„Nadmierny stres oksydacyjny powoduje uszkodzenie komórki. A akumulacja uszkodzeń jest w zasadzie tym, czym jest starzenie się” – wyjaśnia Kritchevsky.
Kiedy siły uszkadzające komórki działają szybciej niż siły naprawiające lub wymieniające komórki, mamy do czynienia ze starzeniem się, mówi Kritchevsky. Możliwe, że leki takie jak metformina mogą spowolnić ten proces.
Mamy nadzieję, że skupiając się na biologii starzenia, zapobiegniemy wielu chorobom lub je opóźnimy, mówi dr Nir Barzilai z Albert Einstein College of Medicine, który kieruje staraniami o rozpoczęcie badania.
Starzenie się to nie choroba
Obecnie FDA nie uznaje starzenia się za chorobę, którą należy leczyć, ale naukowcy mają nadzieję, że zapoczątkuje to zmianę paradygmatu – od leczenia każdego schorzenia związanego z wiekiem z osobna do leczenia tych schorzeń łącznie, skupiając się na samym starzeniu się.
Na razie metformina jest zatwierdzona wyłącznie do leczenia cukrzycy typu 2 w USA, ale lekarze mogą przepisywać ją poza wskazaniami rejestracyjnymi w przypadku schorzeń innych niż jej zatwierdzone zastosowanie.
Nauka o testowaniu leków przeciwdziałających starzeniu się szybko się rozwija, a metformina nie jest jedynym lekiem, który może leczyć leżące u podstaw choroby biologiczne. Dane z badania klinicznego mogą pobudzić inwestycje dużych firm farmaceutycznych w tej dziedzinie. „Mogą wymyślić znacznie lepsze leki” – mówi Austad.
jm
