Muzeum Art Institute of Chicago zostało oskarżone o wykazanie "świadomego lekceważenia" dowodów sugerujących, że kupiło przedmiot skradziony przez nazistów. Zarzut taki pojawił się w dokumentach sądowych złożonych w Nowym Jorku, które sugerują, iż Art Institute skorzystało na kilkudziesięcioletniej "zmowie milczenia" wokół rysunku "Rosyjski Jeniec Wojenny" autorstwa Egona Schiele'a.
W 160-stronicowym dokumencie prokuratura z Nowego Jorku utrzymuje, że praca artystyczna została skradziona przez nazistów Fritzowi Grünbaumowi, gwiazdorowi kabaretowemu, po czym trafiła do handlarzy dzieł sztuki, zanim znalazła się w Nowym Jorku.
Chicagowski Art Institute miał nie interesować się pochodzeniem dzieła, gdy nabył je w 1966 roku, a następnie kilkadziesiąt lat później, gdy pojawiły się wątpliwości co do jego pochodzenia.
Potomkowie Grünbauma od lat domagają się zwrotu "Rosyjskiego Jeńca Wojennego" i innych dzieł z jego kolekcji, które został zmuszony przekazać władzom nazistowskim w 1938 roku, gdy wysłano go do obozu koncentracyjnego w Dachau. Grünbaum zmarł tam w 1941 roku.
Biuro prokuratora dzielnicy Manhattan przejęło już 10 rysunków Schiele'a, które niegdyś były w posiadaniu Grünbauma i zostały zidentyfikowane jako skradzione.
Dziewięć z tych prac - w tym te, które były w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku i Muzeum Sztuki w Santa Barbara w Kalifornii - zostało zwróconych dziedzicom Grünbauma, jedna praca została zwrócona przez osobę prywatną, pozostawiając Art Institute jako jedyna placówkę, która odmówiła zwrotu.
Art Institute zaprzecza oskarżeniom
Placówka twierdzi, że urzędnicy muzeum "są pewni", iż legalnie posiadają rysunek.
Art Institute napisało w oświadczeniu, że przeprowadziło "rozległe badania" pochodzenia dzieła, a urzędnicy są „pewni” legalnego posiadania rysunku i będą nadal bronić tego w sądzie.
Muzeum twierdzi, że siostra Grünbauma, Mathilde Lukacs, odziedziczyła "Rosyjskiego Jeńca Wojennego" i następnie sprzedała go wraz z innymi jego dziełami w 1956 roku szwajcarskiemu handlowcowi sztuki, Eberhardowi Kornfeldowi.
„Gdybyśmy mieli to dzieło nielegalnie, zwrócilibyśmy je, ale w tym przypadku tak nie jest” – poinformowało Art Institute.
Muzeum powołało się na wyrok sądu z 2011 roku dotyczący innego dzieła Schiele'a, w którym sędzia uznał, że opowieść o sprzedaży Lukacs-Kornfeld jest wiarygodna.
Nie zgadza się z tym prokuratura twierdząc, że kolekcja Schiele'a należąca do Grünbauma - w tym "Rosyjski Jeniec Wojenny" - była przechowywana w magazynie kontrolowanym przez nazistów w Wiedniu po tym, jak został wysłany do Dachau w 1938 roku. Podobno Lukacs już wtedy opuściła kraj i nie mogła sprzedać prac Kornfeldowi w tym czasie.
W 1998 roku, po wywiadzie przeprowadzonym przez szwajcarskiego dziennikarza, który ujawnił rolę Szwajcarii w przemycie i sprzedaży dzieł sztuki skradzionych przez nazistów, Kornfeld „nagle przedstawił maszynopisowe dokumenty”, które rzekomo stanowiły dowód na to, że kupił Schiele'a od Lukacs w latach 1955 i 1956. Podejrzewa się, że są to podróbki.
Po II wojnie światowej muzea i inne instytucje na całym świecie ostrzegano przed pochodzeniem dzieł sztuki z terytoriów kontrolowanych przez nazistów. Pomimo tego Art Institute nie wykazało odpowiedniej staranności, kiedy nabyło "Rosyjskiego Jeńca Wojennego" w 1966 roku, wynika z dokumentu sądowego.
rj
