Na chicagowskiej uczelni Northeastern University otwarta została wystawa poświęcona postaci twórcy języka esperanto, Ludwika Zamenhofa. Lekarza okulisty i lingwisty posługującego się biegle kilkoma językami, który pod koniec XIX wieku stworzył uniwersalny język nazwany później esperanto od jego pseudonimu literackiego dr Esperanto, pod jakim publikował swoje prace nad językiem. Miniony rok został nazwany przez UNESCO Rokiem Zamenhofa.
Wystawę sprowadził do Wietrznego Miasta prezes Society of Esperanto w Illinois dr Leszek Kordylewski przy wsparciu polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych. “Gdy byłem w tym roku na Światowym Kongresie Esperantystów w Seulu zobaczyłem tę wystawę. Ponieważ była ona zrobiona w dwóch językach – esperanto dla esperantystów i angielskim rzekomo dla reszty świata, pomyślałem, że to idealna sprawa, żeby przedstawić ją społeczeństwu amerykańskiemu. Przywiozłem ją do Chicago i zaowocowała tutaj w postaci tej ekspozycji”.
Wystawę wyeksponowaną w holu głównym biblioteki uczelnianej Northeastern University otworzył konsul generalny RP Piotr Janicki. Przecinając zieloną wstęgę będącą symbolem tego języka, konsul generalny przyznał, że Polska jest dumna ze swego rodaka, który przyczynił się do rozsławienia naszego kraju po całym świecie w dobie, gdy jeszcze nie było Polski na mapie Europy. “Od Korei przez całą Europę po Amerykę jego nazwisko jest znane i kojarzone właśnie z językiem esperanto, bo pod takim pseudonimem dr Esperanto się ukrywał i publikował również pod takim pseudonimem. Potem się okazało, że ten pseudonim został uznany za język. Jesteśmy bardzo dumni z naszego rodaka, który urodził się w Białymstoku. Władał wieloma językami i stworzył język międzynarodowy po to, żeby ludzie mogli się swobodnie komunikować. Jak widać tutaj, w tej bibliotece, gdzie spotkali się esperantyści, ten język działa jako język komunikacji”.
Prezes Kordylewski przyznał, że nie bez znaczenia jest miejsce prezentacji wystawy. Uniwersytet NEIU od wielu lat znany jest bowiem z sympatii dla polskich spraw. “Tutaj jest sprawa polska i międzynarodowa ponieważ ten uniwersytet też jest międzynarodowy. Tutaj jest bardzo dużo studentów różnych narodowości i ilość języków, jakie możemy usłyszeć na kampusie, to jest właśnie ten “melting pot” (tygiel narodów), który inspirował Zamenhofa do tego, żeby język międzynarodowy w ogóle powstał. Jest on sztuczny, logiczny ale celowo ma charakter języka naturalnego, w którym można śpiewać, czytać utwory i najzwyczajniej komunikować się z mieszkańcami różnych krajów na najodleglejszych krańcach ziemi” – powiedział pan Leszek przytaczając własny przykład, gdy udał się do Mongolii. Myślał, że w kraju posługującym się cyrylicą da sobie radę posługując się językiem rosyjskim. Okazał się on jednak mało skuteczny w relacjach z mieszkańcami. Dopiero kontakt z miejscowymi esperantystami umożliwił mu poznanie tego kraju od przysłowiowej podszewki.
Ludwik Zamenhof stworzył esperanto jako język fonetyczny. Każda litera z 24 liter alfabetu ma swój własny dźwięk. Polacy są w uprzywilejowanej sytuacji, bo to są te same dźwięki, co w języku polskim. Inne nacje mogą mieć pewne problemy z akcentem. Są to jednak mało znaczące utrudnienia, które nikomu nie przeszkadzają. “Można słyszeć te różne akcenty, że Chińczyk czy Japończyk mówi troszeczkę inaczej niż Europejczyk, ale nikomu to nie przeszkadza. Natomiast mówiącego po angielsku Hindusa czy Japończyka często mamy problem zrozumieć. Tutaj jest to uproszczenie, że jest to język fonetyczny bardzo określony i prosty. Geniusz Zamenhofa polegał na upraszczaniu” – podkreślił Leszek Kordylewski. Wystawę można oglądać bezpłatnie do 10 stycznia w holu głównym biblioteki uniwersyteckiej przy 5200 N. St. Louis Ave.
Ludwik Łazarz Zamenhof, a właściwie Eliezer Lewi Samenhof, twórca uniwersalnego języka esperanto urodził się w rodzinie żydowskiej15 grudnia 1859 roku w Białymstoku. Miał dziesięcioro rodzeństwa. Młodość spędził w wielonarodowościowej społeczności Białegostoku, co znacząco wywarło wpływ na jego poszukiwania sposobu na lepszą komunikację pomiędzy członkami tych społeczności. Od najmłodszych lat uważał, że bariera językowa jest przyczyną nieporozumień międzyludzkich. Już w okresie nauki w gimnazjum stworzył pierwszą wersję nowego języka. Będąc już lekarzem okulistą w 1887 roku wydał “Fundamento de Esperanto” podręcznik do nauki uniwersalnego języka. Bardzo szybko zyskał on uznanie na świecie. W 1905 roku we Francji odbył się I Światowy Kongres Esperanto, a twórca języka został uhonorowany francuskim Orderem Legii Honorowej. W 1913 roku został zgłoszony do Nagrody Nobla. Zmarł 14 kwietnia 1917 roku w Warszawie. Niestety dwie wojny światowe wpłynęły na zmniejszenie zainteresowania językiem społeczności międzynarodowej. W obecnej dobie następuje rozkwit klubów i stowarzyszeń esperanto na całym świecie, szczególnie w krajach Azji.
Użytkownicy esperanto to zwykle ludzie otwarci na różnorodność etniczną, udzielanie pomocy i ułatwianie wzajemnych kontaktów. Co roku 15 grudnia celebrują rocznicę urodzin swego idola.
Tekst i zdjęcia: Andrzej Baraniak/NEWSRP
