Co mają ze sobą wspólnego: bromowany olej roślinny, bromian potasu, propylparaben, dwutlenku tytanu i czerwony barwnik nr 3? Według dostępnej nam wiedzy są szkodliwe dla zdrowia, włączając w to działanie rakotwórcze i ich użycie jest dozwolone w produktach spożywczych, choć niekoniecznie w kosmetykach.
Po zwycięstwie legislacyjnym w Kalifornii dwie wpływowe organizacje pozarządowe realizujące wspólny projekt, którego celem jest zmniejszenie liczby szkodliwych dodatków do żywności w słodyczach, napojach gazowanych i innych produktach spożywczych, wkraczają w drugi rok akcji i koncentrują się na Illinois.
Consumer Reports i Environmental Working Group w 2023 r. doprowadziły do wprowadzenia w Kalifornii ustawy zakazującej dodawania do żywności bromowanego oleju roślinnego, bromianu potasu, propylparabenu i czerwonego barwnika nr 3. Dwutlenek tytanu nie trafił na listę zakazanych substancji po niewystarczającej liczbie głosów w tamtejszym Senacie. Jednak zakazanie wszystkich pięciu substancji wciąż jest celem działaczy i z takim planem przystępują oni do działań w Illinois.
Odpowiedni projekt ustawy już wpłynął pod obrady w Springfield. Jego sponsorem jest senator stanowy Willie Preston z Chicago.
„Substancje te są stosowane w żywności od dziesięcioleci, a nowe dowody wskazują, że mogą stanowić poważne zagrożenie dla naszego zdrowia i zdrowia naszych dzieci” - powiedział Preston.
„Zaproponowana ustawa nie ma na celu zakazywania produktów ani odbierania nam ulubionych potraw. To sposób na poprawę zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów i sposób, aby zachęcić producentów żywności do aktualizacji swoich receptur w celu stosowania bezpieczniejszych alternatywnych składników” – dodał polityk.
Proponowane przez niego przepisy będą ponadto wymagały przeprowadzenia badań nad potencjalnymi zagrożeniami dla zdrowia związanymi z syntetycznymi konserwantami BHA i BHT, popularnymi dodatkami do kosmetyków i żywności.
Jeśli Illinois dołączy do Kalifornii, inne obszary USA mogą mieć trudności z obejściem zakazów.
Czym są substancje, które znalazły się na celowniku organizacji konsumenckich? Sprawdźmy:
BVO, czyli bromowany olej roślinny, to rodzaj oleju roślinnego modyfikowanego bromem, pierwiastkiem chemicznym powszechnie stosowanym w rolnictwie, środkach sanitarnych, który jako dodatek jest opatentowanym środkiem zmniejszającym palność różnego rodzaju tworzyw i materiałów, zakazany w Wielkiej Brytanii w 1970 roku, w Indiach w 1990, Unia Europejska zakazała BVO w 2008 r.; Japonia w 2010 roku. Sama Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) już w latach 60. usunęła ten składnik z listy „bezpiecznych substancji”, ale nie zakazała jego użycia.
Jest stosowany w napojach dla sportowców i napojach gazowanych jako emulgator — substancja pomagająca mieszać płyny, które w przeciwnym razie nie mieszałyby się łatwo, takie jak olej i woda. (Według FDA zapobiega oddzielaniu się aromatów cytrusowych i wypływaniu na wierzch napoju).
Mayo Clinic twierdzi, że BVO może powodować utratę pamięci, a także zmiany skórne i zaburzenia ze strony układu nerwowego, a nawet uszkodzenie tarczycy i choroby psychiczne.
Bromian potasu jest stosowany w żywności jako tzw. ulepszacz i najczęściej można go znaleźć w pieczywie i wypiekach. Jest potencjalnym czynnikiem rakotwórczym (wpływa na mutacje DNA). Zakazany w wielu krajach, w tym w Brazylii, Kanadzie, całej Unii Europejskiej i Wielkiej Brytanii. W testach laboratoryjnych u zwierząt narażonych na jego działanie wykazano zwiększoną częstość występowania zarówno łagodnych, jak i złośliwych nowotworów tarczycy i otrzewnej. Późniejsze badania wykazały, że spożycie bromianu potasu spowodowało znaczny wzrost zachorowalności na raka tarczycy, nerek i innych narządów u zwierząt. FDA nie sprawdzała go co najmniej od 1973 roku i można go swobodnie stosować w USA w produktach spożywczych.
Propylparaben stosowany jest jako środek konserwujący, przedłużający okres przydatności do spożycia pakowanej żywności, zapobiegając rozwojowi pleśni i bakterii. Wiąże się z zaburzeniami hormonalnymi i szkodliwym działaniem na układ rozrodczy, może być szczególnie szkodliwy dla dzieci. Można go znaleźć w ponad 50 produktach w sklepach spożywczych, w tym w wielu pakowanych tortillach kukurydzianych, pieczonych deserach i polewie do ciast.
Red Dye No. 3 to czerwony, syntetyczny barwnik wytwarzany z ropy naftowej, stosowany do nadawania jasnego, wiśniowo-czerwonego koloru tysiącom produktów spożywczych znajdujących się obecnie na półkach, w tym cukierkom i wypiekom, przekąskom, płatkom zbożowym, napojom gazowanym i lekarstwom. Ponad 30 lat temu stwierdzono jego rakotwórczość, więc zakazany został przez FDA jako składnik kosmetyków, jednak wciąż (od 1907 roku) używany jako składnik spożywczy, często używany przez nas każdego dnia. Powiązany również z nadpobudliwością i innymi skutkami neurobehawioralnymi u dzieci.
Dwutlenek tytanu, który wymknął się z listy zakazanej w Kalifornii, jest często dodawany do żywności w celu wzmocnienia białego zabarwienia lub zmętnienia. Guma do żucia, słodycze, ciastka, czekoladki, śmietanki do kawy i dekoracje do ciast należą do artykułów spożywczych, które mogą zawierać tytan.
Dwutlenek tytanu jest również stosowany jako barwnik spożywczy, wybiela śmietanki do kawy, dekoracje do pieczenia i sosy, które dzięki niemu wydają się bardziej białe, niż są w rzeczywistości. Choć został sklasyfikowany przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem (IARC) jako substancja prawdopodobnie rakotwórcza dla ludzi - powiązano go z uszkodzeniami DNA i mutacjami komórkowymi, które z kolei mogą powodować raka, to FDA nadal uważa dwutlenek tytanu za bezpieczny.
System nie działa
System ten wielokrotnie zawodzi i nie zapewnia Amerykanom bezpieczeństwa – twierdzą pozarządowe organizacje konsumenckie. Potrzeba zmian, jeśli obowiązujące zasady mają chronić nas przed potencjalnie rakotwórczymi substancjami chemicznymi, takimi jak bromian potasu.
Kongres kilkukrotnie rozważał wprowadzenie przepisów mających na celu przełamanie zastoju regulacyjnego, ale nigdy nic z tego nie wyszło. W oczekiwaniu na przyjęcie jakiejkolwiek ustawy lub nowe działania federalne, konsumenci mogą sprawdzić etykiety żywności i unikać produktów, które wykorzystują szkodliwe substancje. Można także sprawdzić bazę danych organizacji Environmental Working Group o nazwie Food Scores, aby znaleźć alternatywy dla wielu produktów, adres: www.ewg.org/foodscores.
rj
