Naukowcy potrafią stwierdzić, jak szybko się starzejesz. Sztuką jest teraz to spowolnić
Z badań nad długowiecznością wynika, że wszyscy starzejemy się w różnym tempie. Osoby w starszym wieku mogą mieć świetne geny, ale badania pokazują, iż nasze nawyki i rutyna – wszystko, od tego, co jemy i jak się poruszamy, po to, z kim spędzamy czas – ma ogromne znaczenie, jeśli chodzi o dobre starzenie się.
Teraz kolejnym obszarem działania jest skupienie się na podstawowej biologii starzenia i opracowanie nowych sposobów jego spowolnienia.
Wielu naukowców jest optymistami, że stoimy u progu przełomu. Nie tylko po to, abyśmy mogli żyć dłużej, ale – co ważniejsze – aby wydłużyć liczbę lat życia w dobrym zdrowiu.
Taki jest cel badaczy z Human Longevity Labat w Northwestern University Feinberg School of Medicine. Rekrutują uczestników badania, aby sprawdzić, jakie rodzaje interwencji mogą spowolnić tempo starzenia się. Ochotnicy poddawani są szeregom testów medycznych, w tym określających stosunek masy tłuszczowej do masy beztłuszczowej, do której zaliczają się mięśnie. Siła jest kluczowym wskaźnikiem zdrowego starzenia się, pomagając nam unikać słabości i upadków. Kolejnym jest identyfikowanie zapachów – w celu sprawdzenia funkcji węchowych. Utrata węchu może być wczesnym objawem choroby i pogorszenia funkcji poznawczych. Zbadanie siatkówki i wykonanie cyfrowego zdjęcia oka również może pomóc w wykryciu choroby. Wśród pozostałych są testy pamięci i funkcji poznawczych, szereg badań sercowo-naczyniowych czy elektrokardiogram. Jednak ze wszystkich przeprowadzanych badań najbardziej intrygujący jest test GrimAge, która pozwala określać wiek biologiczny, ocenić, czy wiek DNA pokrywa się z rzeczywistym, zwanym chronologicznym, wiekiem danej osoby. Test może oszacować, jak wolno lub szybko się starzejemy.
Aby to ustalić, badacze stosują technikę opartą na metylacji DNA, która jest miarą modyfikacji naszego DNA. Zasadniczo z wiekiem do niektórych cząsteczek DNA przyłączają się związki zwane grupami metylowymi, co może włączać i wyłączać geny. Naukowcy wykazali, że im wyższy odsetek metylowanego DNA w określonych lokalizacjach, tym bardziej zaawansowany jest wiek biologiczny człowieka. Opublikowane badania sugerują, że jest to niezawodny sposób przewidywania długości życia i zdrowia.
Czy można zmienić swój wiek biologiczny?
Nikt nie chce się dowiedzieć, że starzeje się szybciej niż jego rówieśnicy. Ale to ekscytująca część badania. Nasz wiek biologiczny może być plastyczny. Mamy nadzieję, że możemy spowolnić tempo starzenia się – wprowadzając zmiany w stylu życia. W dalszej kolejności mogą istnieć pigułki przeciwstarzeniowe lub inne interwencje. Dla badaczy test GrimAge to nie tylko sposób na oszacowanie wieku DNA. Jest to narzędzie do stwierdzenia, czy interwencje mogą to zmienić.
„Najbardziej optymistycznym punktem tego wszystkiego jest możliwość spowolnienia starzenia się i wydłużenia zdrowia ludzi” – mówi dr Douglas Vaughan, dyrektor Instytutu Długowieczności. Rozpiętość zdrowia to liczba lat, które przeżyjemy w dobrym zdrowiu. „Można to bardzo szybko zmienić w modelach eksperymentalnych i prawdopodobnie także u ludzi”.
Na przykład palenie ma bardzo silny wpływ na metylację. „Dziesiątki tysięcy lokalizacji ulega procesowi metylacji, gdy palisz” – wyjaśnia badacz Steven Horvath, który opracował zegar epigenetyczny używany w teście GrimAge. Osoby z otyłością wykazują również wyższą metylację w niektórych miejscach. „I odwrotnie, jeśli jesz warzywa, jesteś szczupły i ćwiczysz, spowalnia to proces metylacji” – wyjaśnia.
Oczywiście od dawna wiadomo, że palenie i złe odżywianie są szkodliwe. Jednak badacze mogą teraz testować konkretne interwencje, aby sprawdzić, czy możliwe jest poruszenie igłą.
Głębokie zainteresowanie Vaughana starzeniem się narodziło się, gdy zidentyfikował odrębny wariant genetyczny w społeczności Amiszów w stanie Indiana. Osoby posiadające ten wariant są chronione przed cukrzycą i mają zdrowszy układ sercowo-naczyniowy w porównaniu do osób, które tego nie mają. Kiedy w laboratorium Vaughan zmodyfikował myszy tak, aby miały tylko 50% poziomu białka związanego z tą mutacją, ich długość życia wzrosła prawie czterokrotnie. „To był moment eureki” – mówi.
Swoim obecnym studentom medycyny mówi, że w trakcie ich kariery zawodowej będą wykorzystywali interwencje spowalniające biologiczne starzenie się swoich pacjentów.
„Nie wiem dokładnie, co to będzie. Może to być lekarstwo. Może to być interwencja w styl życia, a z tego, co wiem, może to być edycja genów” – mówi Vaughan. „Będą jednak sposoby, dzięki którym spowolnimy ten proces i zapewnimy ludziom dłuższy okres zdrowia”.
Nierówności społeczne
Ludzie mieszkający w ekskluzywnej dzielnicy Chicago, gdzie znajduje się Human Longevity Lab, mogą spodziewać się znacznie dłuższego i zdrowszego życia w porównaniu z ludźmi mieszkającymi zaledwie kilka mil dalej. Vaughan chce pomóc wypełnić tę lukę.
„Martwię się o biedną duszę z południowego Chicago, której średnia długość życia wynosi 55 lat, w porównaniu do 92 lat w dzielnicy, w której obecnie stoimy” – mówi. To oszałamiająca różnica ponad 30 lat. Oczekiwaną długość życia w zależności od kodu pocztowego, można sprawdzić na stronie: www.rwjf.org
Na tę różnicę w średniej długości życia wpływa wiele czynników, w tym ubóstwo, warunki mieszkaniowe, stres i przestępczość.
Vaughan i jego współpracownicy rekrutują do badania osoby z różnych grup wiekowych, z różnych grup etnicznych, z różnych dzielnic i o różnym statusie społeczno-ekonomicznym, aby sprawdzić, co skutecznie spowalnia starzenie się biologiczne u wszystkich.
Zainteresowanie długowiecznością
Badania nad długowiecznością i zdrowiem cieszą się dużym zainteresowaniem i finansowaniem ze strony takich instytucji jak Fundacja Hevolution, która zapewnia granty i inwestycje na wczesnym etapie, oraz Altos Labs, firma biotechnologiczna założona przez dr. Ricka Klausnera, która bada sposoby przeprogramowania lub odmłodzić komórki.
Dziesiątki grup zasygnalizowały zamiar wzięcia udziału w globalnym konkursie X-PRIZE o wartości nagród wynoszącej 101 milionów dolarów, skupiającym się na terapiach wspierających zdrową długowieczność – począwszy od nowych leków i suplementów, przez urządzenia, aż po ponowne wykorzystanie starych leków do nowych zastosowań.
Co można zrobić już teraz
W przypadku masy mięśniowej, jeśli jej nie wykorzystasz, stracisz ją. Po 30-35 roku życia mięśnie zaczynają powoli zanikać. A po około 65. roku życia utrata ta ulega przyspieszeniu. Dlatego nigdy nie jest za wcześnie, aby rozpocząć budowanie mięśni. Zawsze warto zoptymalizować dietę, a także zmniejszyć stres, z nadzieją na długie lata przeżyte w dobrym zdrowiu.
jm
